jueves, septiembre 22, 2011

GLOSARIO DE TERMINOLOGÍA TERRITORIAL BERCIANA.
por Xabier Lago Mestre
falaceibe@yahoo.es



Seguidamente aportamos un pequeño glosario de terminología territorial de interés para la recuperación lingüística y toponímica entre las instituciones locales de la región berciana (Consejo Comarcal, ayuntamientos y juntas vecinales).

POBLAMIENTOS HUMANOS:

Cidade, vila (Corullón, Vilafranca, Cacabelos…), aldea, barrio, vilar (Vilagroi, Vilar de Corrais, Vilasinde…), quinta o quinteira (fincas arrendadas), casal y casarío, etc.

EDIFICACIONES:

1. PÚBLICAS: Casa do Concello (ayuntamiento), Casa da Cultura, pavillón de deportes, pazo o pacio, lavadoiro, muíño de fariña, aceiteiro o eléctrico (molino), ferrarías (herrerías), fonte.

2. FAMILIARES: hórreo, palloza, palleira, pousada, adega (bodega), alpendre o sobeiro (cobertizo), pendello de carros, couso (recinto para cazar lobos), cortín (recinto protector de colmenas), etc.

3. RELIGIOSAS: Mosteiro (monasterio), igrexa, adro (atrio), cemiterio, capela, ermida, etc.



VÍAS DE COMUNICACIÓN:

1. INTERNAS: Rúa (calle), rueiro (calle principal rodeada de casas), cruzamento (cruce), paso de peóns (peatones), calexo, calexa, calella, beca (camino sin salida), etc.

2. EXTERNAS: Corredoira, carreiro, rodeira o rudeira (camino de carros), veredas (camino del ganado), vieiros, carril, estrada (carretera), camín peonil (camino de personas), sendeiro, etc.

INFRAESTRUCTURAS HÍDRICAS.

Ponte, pontelo, pontón, pasadoiros de regatos, canle de rego (canal), caneiro, encoro o banzado (presa), etc.

CORRIENTES HÍDRICAS.

Río y ría, regueiro, regueira, regato, rego, lagoa, vaos (vados), etc.

RELIEVE MONTAÑOSO (MONTÁDEGO).

Serras, cordadeira y cordal (pequeñas sierras); chanos, lombeiro o lombo (lomas); cavorco y cárcavas (barrancos); coto, cotelo, cume y cumio (cumbre), teso, treitoiro (paso entre montañas), estreito (montañas dejan paso), etc.

OROGRAFÍA DIVERSA.

Val, valouta, veiga, chano, valiña, boedo (terreno pantanoso), outeiro, garnelo (terreno pedregoso), cembas (terrenos bajos), ribeiras, etc.

EXPLOTACIONES AGRARIAS.

Leiro (finca de tierra), horto, agra (conjunto de leiras), agrelo (agro pequeño), labradío, liñares, pradoiros (pardos para segar), pastadeiro, lameiros (prado siempre húmedo), poula (terreno en barbecho), eiro y eira, cortiña, cortía o contiña (terrenos cercados), nabal (de nabos), travesas (heredades atravesadas), etc.

EXPLOTACIONES GANADERAS:

Braña, alzada, mallada (donde duerme el ganado en montaña), corte (cuadra o establo), cortello (cochiquera), devesa boial, bustela (terra para pasto), pacedeiro (para pasto), campa (terreno para cultivo de hierba, no es monte ni agro), medeiro o palleiro, etc.

EXPLOTACIONES FORESTALES (FORESTA).

Morteira (bosque viejo en altos valles), soutos (de castaños), carballeiras (de robles), chopeiras, meiral (alisos), umeiral (olmos), nogueiral, salgueiral (sauces), mazairal o mazairo (manzanal), devesa (de encinas), poedo y pomares (lugar árbores frutales), xardoal o ouceneira (lugar de encinas), carbueiro (terreno para hacer carbón vegetal), azufreiral y queixigal (carballos pequeños), xufreiral o sufreiros (alcornoques), reboiral (de carballos), etc.

EXPLOTACIONES PESQUERAS.

Couto de pesca, pesqueira, etc.

EXPLOTACIONES DEL MONTE.

Uceiras, breixo, toxeiras, carquexais, cantroxal (cantueso), matoeira (formaciones vegetales homogéneas); bouzas, searas, rozas, rozadas, estivada (diversas quemas del monte); sortes y quiñois (repartos de tierras), etc.

EXPLOTACIONES MINERAS:

Louseira (pizarra), canteira (piedra), minas (carbón o hierro), caleiro (cal), etc.

O Bierzo, setembro de 2011.

http://www.obierzoceibe.blogspot.com/
http://sites.google.com/site/obierzoxa
http://www.facebook.com/xabierlagomestre
 www.twitter.com/obierzoxa
http://www.blogoteca.com/obierzoxa
http://obierzoceibe.wordpress.com/
http://www.ciberirmandade.org/falaceive
 http://www.ponferrada.org/
www.partidodelbierzo.es